Warto zainteresować się licznymi zmianami na gruncie prawa podatkowego, jakie nastąpią w roku 2023. Ustawodawca przyzwyczaił przedsiębiorców do ciągłych zmian w szeroko pojętym prawie podatkowym (vide pakiety zmian w ramach "Polskiego Ładu"). Zasygnalizuję w niniejszym tekście wybrane z nich.

PIT

Zacznijmy jednak od tematu, który zainteresuje tak pracodawców (przedsiębiorców), jak i osoby u nich zatrudnione. Od stycznia 2023 roku będzie obowiązywać nowy wzór formularza PIT-2 składany przez pracowników, wpływający na wysokość zaliczek na podatek dochodowy obliczanych i odprowadzanych przez płatnika. Nie będzie to jednak wzór bezwzględnie obowiązujący. Płatnicy mogą bowiem opracować własne wzory tego formularza (także do stosowania wyłącznie w wersji elektronicznej, np. poprzez posiadany system kadrowo-płacowy). Oświadczenie to można będzie złożyć płatnikowi na zasadach, które u niego obowiązują. Płatnik będzie miał możliwość przyjmowania oświadczeń i wniosków mających wpływ na wysokość zaliczki na podatek nie tylko w formie papierowej, ale np. poprzez elektroniczny system kadrowo-płacowy. Formularza nie będzie trzeba składać, jeżeli nic się nie zmieniło i podatnik chce, aby zaliczki na podatek dochodowy były obliczane na dotychczasowych zasadach.

W 2023 roku płatnik będzie zobowiązany pomniejszać zaliczki na podatek dochodowy o kwotę stanowiącą nie więcej niż 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, jeżeli pracownik złoży temu płatnikowi oświadczenie o stosowaniu tego pomniejszenia. Podatnik (zatrudniony) będzie uprawniony do złożenia oświadczenia nawet trzem płatnikom jednocześnie, wskazując, że dany płatnik jest uprawniony do pomniejszania zaliczki:

• o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek w przypadku jednego płatnika,
• o 1/24 kwoty zmniejszającej podatek w przypadku złożenia oświadczenia dwóm płatnikom,
• o 1/36 kwoty zmniejszającej podatek w przypadku złożenia oświadczenia trzem płatnikom.

Zwiększa się limit jednorazowej amortyzacji w ramach "pomocy de minimis", która może być wykorzystywana przez podatników, którzy w danym w roku podatkowym rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej oraz przez małych podatników. Mają oni (także i w roku 2022) możliwość dokonywania jednorazowych odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym równowartości kwoty 50 tys. euro (w 2022 roku jest to 230 tys. zł). W roku 2023 roku limit wynosić będzie 241 tys. zł. Limit dotyczy łącznej wartości tych odpisów amortyzacyjnych w danym roku podatkowym.

Jest także inna możliwość jednorazowej amortyzacji (która jest dostępna dla wszystkich podatników PIT i CIT, którzy są przedsiębiorcami i nie stanowi pomocy "de minimis") ograniczona limitem 100 tys. złotych. Dotyczy ona tylko fabrycznie nowych środków trwałych.

Na podstawie art. 22f ust. 14 ustawy o PIT (analogicznie brzmi art. 16f ust. 14 ustawy o CIT) podatnicy prowadzący działalność gospodarczą mogą dokonywać jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej nabytych fabrycznie nowych środków trwałych zaliczonych do grupy 3-6 i 8 klasyfikacji w roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 tys. zł. Kwota 100 tys. zł obejmuje sumę odpisów amortyzacyjnych i wpłaty na poczet nabycia środka trwałego, o której mowa w art. 22 ust. 1s, zaliczonej do kosztów uzyskania przychodów.

Zgodnie z art. 22f ust. 15 ustawy o PIT (analogicznie brzmi art. 16f ust. 15 ustawy o CIT), przepis ust. 14 stosuje się pod warunkiem, że: 1) wartość początkowa jednego środka trwałego, o którym mowa w ust. 14, nabytego w roku podatkowym, wynosi co najmniej 10 tys. zł lub

2) łączna wartość początkowa co najmniej dwóch środków trwałych, o których mowa w ust. 14, nabytych w roku podatkowym, wynosi co najmniej 10 tys. zł, a wartość początkowa każdego z nich przekracza 3500 zł. W przypadku spółki niebędącej osobą prawną kwota limitu odpisów amortyzacyjnych, o której mowa w ust. 14, odnosi się do łącznej wartości odpisów przypadających na wspólników tej spółki.

CIT

W roku 2022 popularny stał się estoński CIT. Przypomnijmy: estoński CIT jest to podatek dla spółek opodatkowanych podatkiem CIT (spółki z o.o., spółki komandytowe, spółki komandytowo- -akcyjne, spółki akcyjne oraz proste spółki akcyjne). Jego podstawowe założenie jest takie, iż (w w znacznym uproszczeniu) dopóki spółka nie wypłaca swoich zysków wspólnikom, tak długo nie jest zobowiązana płacić podatku dochodowego.

Od 1 stycznia 2023 roku w estońskim CIT pojawi się m.in.:

• nowy termin, do którego podatnik będzie mógł zawiadomić organ skarbowy o wejściu w estoński CIT - oświadczenie będzie można złożyć do końca pierwszego roku podatkowego, w którym dana spółka będzie chciał być w ten sposób opodatkowana;
• wprowadzona zostanie zmiana zasad dotyczących określania dochodu w przypadku wykorzystywania składników majątku zarówno na potrzeby działalności gospodarczej danej spółki, jak i na inne cele (przykładowo wątpliwości w kwestii użytkowania samochodów firmowych);
• na zapłatę podatku oraz złożenie deklaracji podatnik będzie miał czas do końca trzeciego miesiąca roku podatkowego następującego po roku, w którym podjęto uchwałę o podziale zysku lub uchwałę o wypłacie zaliczki;
• pojawia się nowy warunek wygaśnięcia zobowiązania podatkowego z tytułu tzw. korekty wstępnej - zobowiązanie to będzie wygasać w całości po upływie co najmniej jednego pełnego okresu opodatkowania ryczałtem, tj. po czterech latach podatkowych.

Stawka 9 proc. CIT w 2023 roku - limit

Na podstawie art. 19 ust. 1 pkt 2) ustawy o CIT stawka podatku CIT (z zastrzeżeniem sytuacji szczególnych) wynosi 9 proc. podstawy opodatkowania od przychodów (dochodów) innych niż z zysków kapitałowych - w przypadku podatników, u których przychody osiągnięte w roku podatkowym nie przekroczyły wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 2 mln euro przeliczonej według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł. A zgodnie z art. 19 ust. 1d pkt 2) ustawy o CIT podatnicy, o których mowa w ust. 1 pkt 2, stosują stawkę podatku, o której mowa w tym przepisie, jeżeli posiadają status małego podatnika.

Zatem stawka 9 proc. CIT jest dostępna dla małych podatników CIT. A jak już wyżej wskazano, status małego podatnika CIT ma w 2023 roku ten podatnik, którego wartość przychodu ze sprzedaży brutto (z VAT) w 2022 roku nie przekroczyła 9 654 400 zł (2 mln euro x 4,8272 zł). Stawka ta dotyczy także nowych podatników (pierwszy rok działalności).

Dodatkowo należy wskazać, że podatnik musi badać na bieżąco, czy przychody osiągane w 2023 roku nie przekroczą limitu przychodów. W tym przypadku jest on limitem netto, a nie brutto (czyli jest bez VAT) i oblicza się go jako iloczyn 2 mln EUR i średniego kursu EUR NBP z pierwszego dnia roboczego stycznia 2023 r. W roku 2023 będzie to kurs z 2 stycznia tego roku.

PIT i CIT - likwidacja obowiązku złożenia informacji PIT/WZ (ulga za złe długi)

Od 1 stycznia 2023 r. podatnicy CIT i PIT dokonujący odpowiednich zwiększeń lub zmniejszeń wynikających z ulgi na złe długi, nie będą już obowiązani wykazywać w zeznaniu podatkowym wierzytelności lub zobowiązania, z którymi związane są te zwiększenia lub zmniejszenia. Uwaga: regulacja ta ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2023 r. Przy tym należy podkreślić, że podatnik - niezależnie od obowiązków związanych z zeznaniem - i tak musi udowodnić wysokość wierzytelności i długów mających wpływ na podstawę opodatkowania.

VAT

Obecnie w roku 2022 status małego podatnika na gruncie VAT mają przedsiębiorcy, którzy uzyskują nie więcej niż 1,2 mln euro przychodu rocznie. Nowelizacja przepisów ustala ten limit na poziomie 2 mln euro. Dzięki temu więcej przedsiębiorców będzie mogło w 2023 r. skorzystać z kwartalnego rozliczania VAT oraz stosować metodę kasową w rozliczeniach.

Od 1 stycznia 2023 r. na nowo zaczną obowiązywać dotychczasowe stawki VAT, które wynoszą od 8 do 23 proc. dla części produktów. Zmiana ta zachodzi na skutek zakończenia obowiązywania tzw. tarcz antyinflacyjnych, których termin upłynie wraz z dniem 31 grudnia 2022 r. Właściwymi dla nich stawkami VAT ponownie objęte zostaną m.in. nawozy, środki ochrony roślin oraz nośniki energii takie jak gaz ziemny, prąd i ciepło systemowe. Wyjątkiem ma być przedłużenie tarczy antyinflacyjnej na żywność, która najprawdopodobniej zostanie utrzymana. W 2023 r., a przynajmniej przez jego część (do połowy roku), stawka VAT dla produktów spożywczych nadal będzie wynosić 0 proc.

Wchodzi w życie tzw. SLIM VAT 3. Jest to pakiet przepisów, które mają uprościć rozliczenie VAT.

Obniżenie sankcji VAT

W ramach tego pakietu wprowadzona zostanie zmiana pozwalająca na obniżenie tzw. sankcji VAT. Takie obniżenie będzie mieć miejsce w sytuacji, gdy podatnik popełni błędy skutkujące zaniżeniem zobowiązania podatkowego czy zawyżeniem nadwyżki VAT. W zależności od rodzaju nieprawidłowości ustawodawca wprowadził cztery różne wysokości sankcji, tj.: 30 proc., 20 proc., 15 proc. oraz 100 proc.

Po zmianach organ podatkowy będzie mógł zastosować sankcje mniejsze niż w wysokości 15 proc., 20 proc. i 30 proc. Ustawodawca wprowadza także możliwość całkowitego odstąpienia od zastosowania sankcji w podatku VAT, jeśli działania podatnika nie były celowe i nie doprowadziły do uszczuplenia należności podatkowych.

Wprowadzone zostaną także nowe przepisy określające kurs przeliczeniowy przy fakturach korygujących wystawionych w walucie obcej. Do przeliczenia faktury korygującej powinien być stosowany kurs z przeliczenia faktury pierwotnej. Wyjątkiem są zbiorcze faktury korygujące, które należy przeliczać według kursu NBP sprzed dnia wystawienia faktury korygującej.

Nowe przepisy umożliwią podatnikowi wykorzystanie środków zgromadzonych na rachunku VAT na dodatkowe cele. Do tej pory środki z rachunku VAT mogły zostać wykorzystane wyłącznie na poczet:

a) podatku dochodowego,

b) podatku VAT,

c) składek ZUS,

d) cła i akcyzy,

e) pewnych innych zobowiązań publicznoprawnych.

Od 2023 roku zniesiona zostanie opłata za wydanie wiążącej informacji stawkowej, a organem wydającym wiążącą informację stawkową, akcyzową, taryfową oraz o pochodzeniu towaru będzie wyłącznie dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej.

Zmiany w VAT od 2023 roku obejmują również regulacje w zakresie wystawiania faktur zaliczkowych, umożliwiających podatnikowi wystawienie jednej faktury, jeżeli w tym samym miesiącu podmiot otrzyma zaliczkę oraz wyświadczy usługę/sprzeda towar. Do tej pory podatnik każdą zaliczkę powinien był dokumentować wystawieniem faktury zaliczkowej.

Podatnicy prowadzący "sprzedaż mieszaną" (podatkowaną i zwolnioną z VAT) na mocy nowych przepisów będą mogli zrezygnować z dokonywania korekty wieloletniej. Taka możliwość będzie jedynie w przypadku, jeśli różnica w wyliczonej proporcji nie przekroczy 2 punktów procentowych, a ponadto o ile wartość tej różnicy nie przekracza 10 tys. zł. Na podstawie nowych przepisów podatnicy, których współczynnik struktury sprzedaży przekracza 98 proc., będą mogli przyjąć, że proporcja wynosi 100 proc., o ile wartość podatku nie podlegająca odliczeniu jest mniejsza od 10 tys. zł - do tej pory limit ten wynosił 500 zł.

Od 2023 roku wchodzą w życie przepisy dotyczące tworzenia i funkcjonowania Grupy VAT, czyli podatnika zrzeszającego w sobie wiele powiązanych ze sobą podmiotów. Transakcje pomiędzy członkami grupy nie będą objęte podatkiem od towarów i usług, co dla wielu spółek może stanowić spore korzyści finansowe.

Kasy rejestrujące

W 2023 r. nowe kasy fiskalne będą sprzedawane wyłącznie w wersji online lub wirtualnej. Wyjątek ma dotyczyć kas o zastosowaniu specjalnym, używanych m.in. w aptekach, taksówkach i automatach.

Kasy fiskalne online to kolejna, trzecia generacja kas. Urządzenia tego typu są połączone z Internetem, dzięki czemu na bieżąco przesyłają dane do prowadzonego przez skarbówkę Centralnego Repozytorium Kas.

Najpóźniej do 1 stycznia 2021 r. wymianę kas musieli przeprowadzić m.in. restauratorzy, hotelarze. Zanosi się jednak, że znowelizowane przepisy wprowadzą jeden wyjątek - w 2023 r. nadal w sprzedaży mają być kasy fiskalne o zastosowaniu specjalnym z elektronicznym zapisem. Jedna z proponowanych zmian dotyczy kas o zastosowaniu specjalnym.

Zgodnie z propozycją, takie kasy w wersji z elektronicznym zapisem kopii, a nie online, pozostaną w sprzedaży o rok dłużej - do końca 2023 r. Do tego czasu mogłyby uzyskać homologację Głównego Urzędu Miar. Już wydane homologacje obowiązujące do 31 grudnia 2022 zostałyby z mocy prawa przedłużone o rok. Uwaga: Kasa fiskalna online bywa mylona z wirtualną kasą fiskalną, nazywaną oficjalnie "kasą rejestrującą mającą postać oprogramowania". Jaka jest pomiędzy nimi zasadnicza różnica? Kasa online to urządzenie. Od znanych wszystkim kas fiskalnych różni się tym, że posiada połączenie z Internetem. Kasa wirtualna zaś to aplikacja, którą instaluje się np. na smartfonie, terminalu płatniczym lub innym urządzeniu. Przepisy dopuszczają stosowania kas wirtualnych tylko w wybranych branżach. Zgodnie z rozporządzeniem ministra finansów z 29 maja 2020 r. w sprawie grup podatników lub rodzajów czynności, w odniesieniu do których możliwe jest używanie kas rejestrujących mających postać oprogramowania, kasy wirtualne są ograniczone do przedsiębiorców świadczących usługi związane z transportem, zakwaterowaniem i gastronomią. Późniejsza nowelizacja dodała do tej grupy myjnie samochodowe.

Limity podatkowe 2023

Znamy już kurs waluty euro, który pozwala na wyliczenie limitów podatkowych na rok 2023. Średni kurs euro ogłoszony przez Narodowy Bank Polski w dniu 3 października 2022 r. (był to pierwszy dzień roboczy października 2022 r. - w soboty ani w niedziele NBP nie publikuje tabeli kursów średnich walut obcych) wyniósł 4,8272 zł i wg tego kursu trzeba ustalać niżej wskazane limity podatkowe na 2023 rok. Zgodnie z powyższym:

• Księgi rachunkowe na podstawie ustawy o rachunkowości będą mieli obowiązek prowadzić w 2023 roku ci podatnicy rozliczający się wg skali podatkowej PIT lub 19 proc. podatkiem liniowym podatnik PIT, którzy w 2022 r. uzyskali przynajmniej 9 654 400 zł (2 mln euro towarów, produktów i operacji finansowych.
• Podatkową księgę przychodów i rozchodów może prowadzić w 2023 roku podatnik rozliczający się wg skali podatkowej PIT lub 19 proc. podatkiem liniowym podatnik PIT, który w 2022 r. uzyskał mniej niż 9 654 400 zł (2 mln euro x 4,8272 zł) przychodów netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych.
• Limit dla prowadzenia ryczałtu ewidencjonowanego w 2023 roku wynosi 9 654 400 zł (2 mln euro x 4,8272 zł). Prawo do kwartalnego płacenia ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych mają w 2023 roku ci podatnicy, których przychody nie przekroczyły w 2022 roku 965 440 zł (200 000 euro x 4,8272 zł).
• Status małego podatnika (PIT lub CIT) ma ten podatnik, u którego wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 2 000 000 euro, a w przypadku przedsiębiorstwa w spadku również przychodu ze sprzedaży u zmarłego przedsiębiorcy. Zatem status małego podatnika PIT albo małego podatnika CIT ma (w 2023 roku) ten podatnik, którego wartość przychodu ze sprzedaży brutto (z VAT) w 2022 roku nie przekroczyła 9 654 400 zł (2 mln euro x 4,8272 zł).

Akcyza

Od roku 2023 wzrośnie o 10 proc. akcyza na alkohol i papierosy.

Składki ZUS

W roku 2023 wzrosną także składki do ZUS dla przedsiębiorców. Aktualnie składki emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i na Fundusz Pracy wynoszą 1211 zł 29 gr miesięcznie. W nowym roku przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą zapłaci 1418 zł 48 gr miesięcznie plus składka zdrowotna wg wybranej formy opodatkowania.

Piotr Jańczak

doradca podatkowy, prawnik, właściciel Kancelarii Prawnej w Poznaniu